NGŨ UẨN

(5 nhóm kết hợp thành con người)

NGUYÊN CHƯƠNG

mạn đàm

TỊNH THẤT NGUYÊN CHƯƠNG

Tổ 2, thôn Khánh An, xã Tam Dân, huyện Phú Ninh,

Tỉnh Quảng Nam

ấn tống

        Người Phật tử trên đường tu, trước hết phải thấu triệt chánh pháp để khỏi lầm lẫn rơi vào mê tín, làm sai lệch tư tưởng khoa học vĩ đại của Phật giáo, khiến cho giáo lý nhất quán của Phật bị lai nhiễm với những thuyết khác.

        Việc tìm hiểu rốt ráo Phật pháp nên để cho các nhà nghiên cứu, nhưng họ cũng chỉ mỗi vị một phần nhỏ trong kho tàng rộng lớn của Phật giáo mà thôi. Còn chúng ta thì chỉ cần chọn một pháp môn gọn nhẹ, tinh tấn phù hợp với khế cơ và nhân duyên để thực hành đủ để đắt pháp ngay trong đời nầy. Vì mỗi giáo lý của Phật như một phương thuốc chữa bệnh khổ, bệnh nào chữa thuốc đó, sai thuốc tất bệnh càng nặng thêm.

Suốt đời tu một pháp môn,

Khi ta đắc pháp muôn ngàn pháp theo.

                                               (Sư phụ Đức Chơn)

        Tu là hành chứ tu không phải chỉ lý thuyết suông. Phật để lại 5.043 kinh tạng, nếu học tụng cho hết thì phải mấy đời người. Vì sao vậy ? Vì khi còn tại thế Phật chỉ khai thị, tức là nói ngắn gọn mà không viết thành chữ (Phật thuyết). Sau khi Phật nhập diệt, các đại đệ tử của Ngài mới vân tập lại, diễn giải thêm cho rõ nghĩa thể hiện thành văn bản, nhất là Ngài A-Nan có trí nhớ tuyệt vời, gọi là đệ-nhất-đa-văn trong thập đại đệ tử của Phật. Rồi hàng nghìn năm sau qua ba lần hội tập kinh tạng, mỗi lần thêm một ít, rồi mỗi vị sao dịch kinh lại thêm một ít nữa theo cách suy luận chủ quan nên sau nầy kinh sách Phật mới dài lê thê đến thế. Vì thế người tu Phật nên học cái chính yếu của giáo lý trong pháp môn mình tu để khỏi chiếm mất thời gian thực hành, chứ không học, tụng vẹt rồi không hiểu gì cả. Phật phàn nàn : “Theo Ta mà không hiểu Ta là báng bổ Ta” là ý đó. Thực hành là mục đích chính của người tu Phật, là áp dụng Phật giáo vào cuộc sống chứ không để giáo lý nằm ngủ quên trên giấy.

Tu là lăn xả giúp đời,

Tu không ôm mõ mà ngồi tụng suông.

Sách kinh phải đọc cho thông,

Đừng nên tụng vẹt rồi không hiểu gì.

Lời kinh như thể hoa Quỳ

Toả hương thơm ngát bay đi khắp trời.

Kinh hay phải nhớ từng lời,

Từng câu, từng chữ để dồi theo kinh.

Nghe kinh để sửa tâm mình

Sáng trong như ánh bình minh đầu mùa.

Nghe kinh như Bụt ở chùa,

Đừng nghe như thể gió lùa qua khe.

                            (trích thơ KHUYÊN CON – Nguyên Chương)

       

        Trong phần tìm hiểu về Ngũ-uẩn, người Phật tử cần phải biết rằng Ngũ-uẩn là một trong những giáo lý quan trọng của Phật giáo để thông suốt tu hành đến rốt ráo. Ngũ-uẩn là bài giảng Đức Phật Thích-Ca-Mâu-Ni dạy trong kinh Tứ-diệu-đế đầu tiên đã thuyết pháp cho năm anh em Kiều-Trần-Như sau khi Phật đắc đạo.

        Vậy Ngũ-uẩn là gì ? Ngũ-uẩn là tiếng Tàu. Ngũ là năm; Uẩn là chứa, gom góp, nhóm. Uẩn tiếng Pali là Khandha. Ngũ-uẩn là năm nhóm kết hợp thành con người, đó là : Sắc uẩn, Thọ uẩn, Tưởng uẩn, Hành uẩn và Thức uẩn. Phật chia Ngũ-uẩn ra hai phần : Sắc và Danh. Sắc (tức Sắc uẩn, thân thể) thuộc vật chất, Danh (gồm Thọ, Tưởng, Hành và Thức uẩn) thuộc tinh thần hay linh hồn.

        Tứ-đại là 4 thứ đất, nước, lửa gió hợp thành cơ thể con người và loài vật nhưng thuộc về vật chất (sắc). Còn Ngũ-uẩn gồm cả hai phần vật chất (Sắc) và tinh thần (Danh) hợp lại thành cơ thể con người và loài vật. Nói cách khác cho dễ hiểu, Tứ-đại là Sắc uẩn trong Ngũ-uẩn vậy.

        Bây giờ chúng ta mạn phép đàm đạo sâu hơn một chút về năm Uẩn.

        1.Sắc uẩn : Sắc là vật chất, là tướng, tức phần thân thể con người, gồm có đầu, mình, tay, chân, lục phủ, ngũ tạng, thịt, xương, máu huyết, râu tóc, hệ thống dây thần kinh,…

        Phật giải thích Năm căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân) tiếp xúc với Sáu trần (sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp) sinh ra cái tướng của Sắc uẩn, ta thường gọi là sắc tướng.

        Phần nầy đã tạm rõ ràng, không cần phải bàn thêm.

        2. Thọ uẩn : Thọ là nhận, là những cảm nhận được từ cảnh giới bên ngoài, như vui, buồn, sướng, khổ,  ngon, dở, đẹp, xấu, ưa, ghét, mềm, cứng,…

        Thọ uẩn được chia ra 3 loại : Lạc thọ, Khổ thọ, Xả thọ hay Vô ký thọ.

        -Lạc thọ : là sự cảm nhận niềm vui sướng, hạnh phúc, đắc ý, thoả mãn do cuộc sống đem lại.

        -Khổ thọ : là sự cảm nhận nỗi bất hạnh, khổ đau, bực tức, giận hờn, thù hận do cuộc đời đưa đến.

        -Xả thọ, hay Vô ký thọ : là sự cảm nhận bình thản  tâm hồn, nghĩa là không vui không buồn, lúc nào cũng dững dưng trước mọi sự việc xảy ra (chứ chưa phải tự tại), tức không có cảm giác Lạc thọ và Khổ thọ.

        Muốn đạt được Xả thọ thì phải diệt tham, sân. Vì muốn ăn ngon mặc đẹp sống sướng thì khởi lòng tham lam (lạc thọ); vì không đạt được ý nguyện nên mới khởi tâm sân hận, bực tức, lo buồn (khổ thọ). Chính Lạc thọ và Khổ thọ làm cho con người trôi lăn mãi trong luân hồi sanh tử, không vượt qua sông mê để đến bến bờ giải thoát được.

        3. Tưởng uẩn : Tưởng là nhớ đến, nghĩ đến. Sau khi năm căn tiếp xúc với sáu trần thì phát khởi buồn vui sướng khổ, từ đó sinh ra so sánh, tưởng nhớ, lưu luyến rồi dẫn đến phân biệt hơn thua, chấp trước.

        Vì tâm chúng sanh luôn biến động, sinh diệt bất thường, không dừng lại ở một chỗ nào nhất định, khi vui lúc buồn, vui buồn lẩn lộn, nên tư tưởng không lúc nào yên, nó ví như con khỉ leo trèo lung tung. Chính Tưởng uẩn làm cho con người không định được hướng đi trong cuộc sống. Khi thích thế nầy lúc thích thế kia, khi muốn hơn người nầy lúc muốn bằng người nọ. Đứng núi nầy  trông núi nọ, từ đó sinh ra chấp trước, mê lầm, khổ đau.

        4. Hành uẩn : Hành là làm. Sau khi so sánh phân biệt tưởng nhớ hơn thua thì ý niệm bắt đầu sai khiến thân và miệng hành động theo ý muốn.

        Ví như thấy một món ăn ngon bán trong tiệm thích quá mà không có tiền mua, sự thèm ăn liền khởi sanh ý muốn chiếm đoạt nó. Khi ý đã quyết thì miệng lẩm bẩm “phải lấy nó”, miệng nói tay làm, cuối cùng bị phạm tội trộm cắp, tức là thân khẩu ý đã tạo nghiệp tham lam.

       

        5. Thức uẩn : Thức là kho chứa tất cả những khởi sanh, vọng tưởng, hành động từ Sắc uẩn, Thọ uẩn, Tưởng uẩn và Hành uẩn, Phật gọi là A-lại-da-thức là thức thứ tám trong Bát thức. Khi con người hay con vật chết thì thân xác tan rã (Sắc), nhưng Thức uẩn (kho chứa Thọ, Tưởng, Hành uẩn) vẫn còn nguyên, có thể gọi nó là Linh hồn. Nếu Linh hồn đó chưa được siêu thoát thì sẽ còn ở trong Lục đạo luân hồi. Khi đủ nhân duyên Linh hồn đó nhập vào một thân thể khác cũng đồng thời duyên hợp (tức lúc con người hay con vật giao hợp), mang theo toàn bộ những gì con người hay con vật đã tạo ra trong đời sống trước khi chết, như thiện ác, vui buồn, hay dỡ, tốt xấu,... để tạo ra một con người hay con vật có thân mới nhưng phần Linh hồn (tức A-lại-da-thức) thì của đời sống cũ hợp lại thành thân Ngũ-uẩn mới. Từ cuộc sống mới đó con người hay con vật sẽ tiếp tục thêm bớt những thiện ác (tức nghiệp) chứa đựng trong A-lại-da-thức cũ để làm thành một A-lại-da-thức mới tức Linh hồn mới.

        Tóm lại, theo thuyết nhân quả của Phật giáo, do nhân duyên hòa hợp tất cả những duyên nghiệp từ trong những đời quá khứ (A-lại-da-thức - Linh hồn) cùng với đất, nước, lửa, gió trong vũ trụ (Sắc uẩn - Tứ đại) kiến tạo ra con người trong kiếp nầy, Phật gọi là thân giã tạm. Do vậy con người hay con vật chỉ là sự kết hợp, tạo  thành của Ngũ-uẩn, bởi vì Uẩn có nghĩa là tích tụ, tập hợp lại thành một khối. Nói một cách dễ hiểu là thân thể con người hay con vật gồm có hai phần là thân xác và linh hồn. Phần thân xác có hình dáng nên gọi là Sắc, còn phần linh hồn vì không có hình sắc nên gọi là Danh bao gồm Thọ uẩn, Tưởng uẩn, Hành uẩn và Thức uẩn. Vậy Ngũ-uẩn là một danh từ dùng chỉ con người hay con vật, hay nói một cách rộng rãi là chỉ toàn thể người và vật trong vũ trụ nhân sinh.

        Cũng như cách lý giải trong quyển “Địa ngục và đầu thai” người viết đã trình bày, nếu trong đời nầy kiếp nầy con người sống tốt thì Linh hồn tức A-lại-da-thức chứa toàn điều tốt sẽ thanh sạch, nên sau khi chết Linh hồn sẽ được thu hút về những địa cầu có toàn những Linh hồn thanh sạch từ nhiều kiếp đã về ở đó, sống vui vẻ hòa thuận với nhau, không già không chết không thối chuyển, gọi là cõi Cực Lạc hay Lạc Quốc, Thiên đường. Những linh hồn ở cõi nầy gọi là Tiên, Thánh. Còn nếu sống ngược lại, thì Linh hồn sẽ không được thu hút về đó, mà sẽ bị hút về những địa cầu khác trong Lục đạo luân hồi có cùng tầng suất nhân điện mà người viết đã trình bày trong quyển “6 nẻo luân hồi”.

        Trong Bát-nhã tâm kinh, đọc đủ là Ma-ha Bát-nhã Ba-la-mật-đa tâm kinh, Đức Phật  chủ yếu khai thị về Ngũ-uẩn như sau : “Xá-Lợi tử ! Sắc bất dị không, không bất dị sắc, sắc tức thị không, không tức thị sắc. Thọ, tưởng, hành, thức diệc phục như thị”. Nghĩa là : “Nầy thầy Xá-Lợi-Phất ! Ông nên hiểu rằng, Sắc không khác Không, Không không khác Sắc, Sắc tức là Không, Không tức là Sắc. Thọ, Tưởng, Hành, Thức cũng đều như vậy”. Ý Phật dạy người tu luôn giữ tâm bình đẵng không phân biệt, chấp trước, luôn giữ tâm không dính mắc vào Ngũ-uẩn  (sắc, thọ, tưởng, hành, thức). Được như vậy sẽ thoát khỏi luân hồi sanh tử chứng quả Niết-bàn.

        Chữ Không Phật dạy ở đây không phải là không trơn, không có gì hết, mà Không là tâm không dính mắc vào vạn pháp, tâm đứng ra ngoài vạn pháp, tâm bao trùm vạn pháp vậy.

        Bát-nhã tâm kinh chỉ gồm có 260 chữ nói về Ngũ-uẩn, nhưng là bộ kinh rốt ráo tính “Không” của Phật, nó bao trùm huyền nghĩa tất cả các kinh khác, tức dung nhiếp vạn pháp, nên gọi là tâm kinh. Trong bộ kinh thực ra chỉ có 25 chữ đầu là cốt lõi của kinh : “Quán-Tự-Tại Bồ-Tát hành thâm bát-nhã ba-la-mật-đa thời, chiếu kiến Ngũ-uẩn giai không, độ nhất thiết khổ ách”. Nghĩa là : “Bồ-tát Quán-Tự-Tại trong khi ngồi thiền thâm nhập sâu vào đại định, thấy rằng Ngũ-uẩn đều mang tính “Không”, nên người tu nếu quán chiếu được như vậy sẽ đắc đạo giải thoát”.

        Phần giữa chủ yếu Phật giải nghĩa rõ thêm về tính Không của Ngũ-uẩn đề ra ở phần mở đầu, cố Đại lão Hoà thượng Thích Huệ Đăng (sơ Tổ tông Thiên Thai Việt Nam) dịch ra Việt ngữ diễn thơ phần nầy rất hay :

Toà Sắc tướng nhơn ông tạm đó,

Các pháp kia tướng nọ luống trơn.

Chẳng sanh, chẳng diệt, thường trơn,

Ghẳng cấu, chẳng tịnh, chẳng sờn, chẳng thêm.

Cớ ấy nên cõi trên không giới,

Thể làu làu vô ngại thường chân.

Vốn không Ngũ-uẩn, ấm, thân,

Sáu căn chẳng có, sáu trần cũng không.

Thấy rỗng không mà không nhãn giới,

Biết hoàn toàn thức giới cũng không.

Tánh Không sáng suốt đại đồng,

Vô minh chẳng có, mựa hồng hết chi.

Vẫn không có thân gì là chết,

Huống chi là hết chết, già sao ?

Tứ-đế cũng chẳng có nào,

Không chỉ là trí, có nào đắc chi.

Do vô-sở-đắc ly tất cả,

Thân pháp kia đều xả nhị Không.

Vận lòng trí huệ tinh thông,

Bờ kia mau đến tâm không ngại gì.

Không quái ngại có chi khủng bố,

Tức xa lìa mộng tưởng đảo điên.

Tâm Không, rốt ráo chư duyên,

Niết-bàn quả chứng chơn nguyên hoàn toàn.

Tam thế Phật, y đàn Bát-nhã,

Đáo Bồ-đề chứng quả chánh nhơn.

Cho hay Bát-nhã là hơn,

Pháp môn tối thắng cõi chơn mau về.

Thiệt thần chú linh tri đại lực,

Thiệt thần chú đúng bực quang minh.

Ấy chú tối thượng oai linh,

Ấy chú vô đẳng thinh thinh vô thần.

Trừ tất cả nguyên nhân các khổ,

Thức tỉnh lòng giác ngộ vô sư.

        Bát-nhã tâm kinh là bộ thần chú oai linh tối thượng đưa tâm về Không. Ba đời Chư Phật cũng đều nói pháp y như vậy !

        Phần cuối kinh, Đức Phật truyền tâm chú để người tu mật niệm đưa tâm về “Không”: “Yết-đế, yết-đế, ba-la yết-đế, ba-la-tăng yết-đế, bồ-đề tát-bà-ha” (Ga-tê, ga-tê, pa-ra ga-tê, pa-ra-săn ga-tê, bô-đi soá-ha). Cho nên theo người trình bày, người tu chỉ cần quán triệt rốt ráo huyền nghĩa trong Bát-nhã tâm kinh là đắc được đạo giải thoát ngay trong đời nầy.
        Vì tầm quan trọng như vậy nên Đức Bổn sư Thích-Ca-Mâu-Ni Phật đã dành 22 năm ròng rã trong 49 năm hoằng pháp độ sanh để thuyết pháp bộ kinh Bát-nhã nầy, 27 năm còn lại Đức Phật thuyết 5.042 kinh khác.
         

        Phần mạn đàm đến đây tạm dừng. Con cúi xin trên chư Tôn Đức  nếu có chỗ nào thiển cận  thì  hoan  hỷ  chỉ  bày thêm để con được rốt ráo. Mong quí chư Thiện tri thức góp ý bổ sung chỉnh lý để góp phần giúp những người mới tu Phật đạo được rõ nghĩa hơn về Ngũ-uẩn hầu tu hành đắc quả giải thoát ngay trong đời nầy.

Nam mô Bổn Sư Thích-Ca-Mâu-Ni Phật,

Nam mô Quán Tự Tại Bồ-Tát,

Nam mô thường tinh nhẫn Bồ-Tát ma ha tát.

                                                                         Phú Ninh – Quảng Nam

                                                                       Tháng 12-2015

                                                                        NGUYÊN CHƯƠNG

Bìa sách